ثمره افت‌وخیزهای بهای ارز در هفته گذشته و عبور نرخ دلار از کانال 24 هزار تومانی در هفته جاری، میانگین هفتگی بهای نیمایی دلار را به 20هزار و 390تومان رساند. قیمت مبنای دلار که در معادله کشف نرخ پایه لحاظ می‌شود، نشان از محدود شدن روند کاهشی بهای ارز دارد که برای قیمت‌های روز گذشته در مقایسه با نرخ پایه 2 خرداد، تنها 47/ 0درصد افت را نشان می‌دهد. این در حالی است که جریان افزایش بهای ارز در بازار آزاد می‌تواند دورنمای نرخ ارز سامانه نیما را نیز برای روزهای آینده متغیر ترسیم کند.
در بین مواد اولیه پلیمری، دو گروه پلی‌پروپیلن‌های نساجی و شیمیایی بیشترین کاهش نرخ پایه را در هفته جاری داشتند و به ترتیب با 18/ 6و 71/ 5درصد کاهش قیمت پایه در بورس کالا عرضه خواهند شد. بازه کاهش قیمت پایه در بین پلیمری‌ها نشان از افت قیمت‌های جهانی دارد؛ چراکه بخش عمده‌ای از این محصولات، کاهش قیمتی بیش از افت قیمت مبنای دلار را تجربه کردند.
پلی اتیلن ترفتالات بطری که برای چند هفته متوالی بیشترین میزان رقابت قیمتی بورس کالا را از آن خود کرده‌اند، در قیمت‌های پایه اعلامی هفته جاری به میزان 17/ 0درصد رشد داشتند. این مطلب به معنی رشد قیمت‌های جهانی برای این گروه از مواد اولیه است که اگرچه به میزان محدودی افزایشی شده، اما توانسته افت محدود قیمت مبنای دلار را خنثی کند و نرخ پایه این محصولات را افزایشی کند.
در بین محصولات شیمیایی ترکیبی از افزایش و کاهش قیمت پایه به چشم می‌خورد و در کنار افت نزدیک به 8درصدی قیمت پایه بنزن اما، اوره پریل با رشد نرخ پایه 14 /8درصدی همراه شده است. از این رو جرقه افزایش بهای جهانی در بین گروه شیمیایی‌ها دیده می‌شود که باید آن را جدی ارزیابی کرد. اما اینکه آغازگر روند صعودی قیمت‌های جهانی باشد، نمی‌توان با صراحت اعلام کرد و باید در انتظار سیگنال‌های قطعی‌تری در بازار باشیم.
بهای ارز؛ پیش‌قراول انتظارات در کوتاه‌مدت
شاخص‌های کلان اقتصادی اگرچه متغیرهای حیاتی برای دادوستد مواد اولیه به شمار می‌روند، اما تاثیر آنها بر حجم و میزان تقاضای وارد شده به بازارهای کالایی در بلندمدت یا حداقل در میان‌مدت آشکار می‌شود. در واقع عرف دادوستد محصولات پتروشیمیایی و سایر مواد اولیه‌ای که در تالار فیزیکی بورس کالا مبادله می‌شوند، نشان می‌دهد؛ آنچه در کوتاه‌مدت انتظارات تورمی موجود در بازارهای کالایی را مدیریت می‌کند، نوسان بهای آزاد ارز به شمار می‌رود.
سال گذشته انتظارات تورمی اهالی بازار، معطوف به نوسان بهای آزاد ارز در کنار حجم نقدینگی تزریق شده به بورس اوراق بهادار بود. به‌طوری‌که شنیده‌ها حکایت از آن داشت، در نیمه ابتدایی سال که بازار بورس اوراق تهران داغ بود، برآورد انتظارات تورمی مبتنی بر رشد شاخص کل تخمین زده می‌شد. اما اینکه پس از مدتی از هیجان تقاضای واردشده به بورس به‌رغم سقوط یکباره شاخص کل کاسته شد، جهت‌دهی انتظارات به دست تکانه‌های آزاد ارز سپرده شد، آن هم تا جایی که کشش قیمتی بازار به قدری نسبت به بهای ارز افزایش یافته که واکنش شدیدی به دنبال دارد.
معاملات هفتگی اخیر مواد اولیه پتروشیمیایی در بورس کالا چنان روند صعودی به خود گرفته است که می‌توان دورنمای خوشی را برای این بازار متصور بود. شاید یکی از مهم‌ترین دلایل تغییر فاز داده‌های معاملاتی حیاتی این بازار را مربوط به رصد سیگنال‌های اثرگذار از سوی معامله‌گران دانست که افت میانگین هفتگی بهای نیمایی ارز را در کف خود می‌بینند و طبق پیش‌بینی‌ای که به گوش می‌رسد و کارشناسان بازارهای کالایی به آن اذعان دارند، اگرچه قیمت محصولات پتروشیمیایی در بازارهای جهانی هم اکنون نیز به صورت نوسان زیگزاگی تغییر نرخ می‌دهد. اما اینکه طی 4 ماه گذشته یعنی ازاسفند ماه سال 99 با روند ریزشی آرامی به نوسان خود ادامه می‌دهد، نشان از آن دارد که احتمالا در آینده‌ای نه چندان دور شاهد رشد این قیمت‌ها خواهیم بود. البته زمان صعود قیمت‌های پایه مشخص نیست و به صراحت نمی‌توان به آن اشاره کرد، اما عرف تکانه‌های قیمتی بازار جهانی محصولات پتروشیمیایی همه‌ساله به‌گونه‌ای بوده که باید پیش از این زمان چهره افزایشی خود را نشان می‌داد. از این رو دورنمای قطعی برای قیمت‌های جهانی این محصولات نیز متصور نخواهیم بود تا جایی که سیگنال‌های قطعی‌تری از این بازار مخابره شود.
رشد بهای آزاد ارز؛ سراب رقابت‌های قیمتی بورس کالا
برای بررسی بیشتر رخدادهای بازار محصولات پتروشیمیایی «دنیای‌اقتصاد» به گفت‌وگو با دکتر مسعود جمالی، کارشناس این بازار پرداخته است. جمالی بخش عمده افت قیمت پایه محصولات پتروشیمیایی را مربوط به کاهش میانگین هفتگی بهای نیمایی ارز دانست و گفت: با توجه به رخدادهای اخیر میزان افت قیمت‌ها به یک ثبات نسبی رسیده است. همان‌طور که از نرخ پایه اعلامی روز گذشته مشخص است؛ اگرچه روند کلی کاهشی بود، اما در مقایسه با چند هفته اخیر، از میزان این افت نرخ کاسته شده است. دیگر بازیگر اصلی تعیین قیمت پایه، قیمت‌هایی است که از دادوستد محصولات پتروشیمیایی در بازارهای جهانی استخراج می‌شود. کنترل پاندمی کرونا توسط برخی از کشورها و روند روبه رشد واکسیناسیون این ویروس ناشناخته امید به بازگشت تقاضا را برجسته‌تر کرده است. اما این مطلب می‌تواند حکایت از سطوح حداقلی نرخ‌های جهانی داشته باشد که انتظار برای افزایش آن محتمل ارزیابی می‌شود. البته این نکته را باید در نظر گرفت که بررسی گرید به گرید مواد اولیه پلیمری، تحلیلی دقیق‌تر را به دنبال دارد؛ زیرا برای برخی از گریدها هنوز نمی‌توان صحبت از رسیدن نرخ‌های جهانی به کف قیمتی خود داشت و احتمال کاهش بیشتر برای آنها وجود دارد، اما روندها حکایت از کاهش شدت افت قیمت‌های جهانی دارد.
این کارشناس بازار یادآور شد: شاید دیگر دلیل ایجاد رونق اخیر در معاملات محصولات پتروشیمیایی بورس کالا ، مربوط به افزایش بهای ارز در بازار آزاد باشد. زیرا چندی است روند کاهشی بهای ارز در بازار متوقف شده و با حرکت در مسیر افزایشی حتی در روز گذشته به صورت مقطعی از کانال 24 هزار تومانی نیز عبور کرد. این موضوع شاید بیانگر این باشد که در بلندمدت در سامانه نیما، با افزایش نرخ ارز همراه باشیم. البته متغیرهای گوناگونی بر نوسان بهای ارز موثر هستند که این روزها تعداد این متغیرها بسیار افزایش یافته است. بنابراین پیش‌بینی دورنمای نرخ ارز و نوسان‌های آن، بسیار پیچیده است و نمی‌توان با قطعیت راجع به تداوم روند افزایشی این روزهای بهای ارز در بازار آزاد صحبت کرد. رشد قیمت های بازار آزاد تنها سناریوی موثر بر دادوستد محصولات پتروشیمیایی نخواهد بود. از این رو این از اهالی بازار این انتظار می‌رود که تنها با تکیه بر نوسان افزایشی ارز در بازار آزاد، اقدام به رقابت‌های قیمتی شدید نکنند. زیرا نمی‌توان با قطعیت این روند افزایشی را ادامه‌دار خواند.
