طرح فاضلاب تهران به هدف توسعه پایدار و حفاظت از محیط زیست به عنوان یکی از سه طرح برتر آب در سال 2015 میلادی نامزد دریافت جایزه جهانی شد.
طرح فاضلاب تهران از سال 1374 در گستره ای به مساحت 70 هزار هکتار در مناطق 22 گانه تهران و برای بهره گیری 11 میلیون نفر از جمعیت این شهر آغاز شد.
این طرح بر پایه اولویت های کارشناسی شده تهران (همچون وضع بستر زمین شناسی- توپوگرافی) به پنج مرحله عملیاتی تقسیم شده است و بیش از 9 هزار کیلومتر شبکه جمع آوری، خط اصلی و تونل فاضلاب رو ساخته می شود.
این طرح بر اساس برآورد سال 1394 با اعتباری افزون بر 200 هزار میلیارد ریال در دست اجراست و پیش بینی می شود با پایان آن نزدیک به 900 هزار انشعاب به مشترکان واگذار شود.
تا امروز بهره برداری از 6 واحد از هشت واحد تصفیه خانه جنوب تهران که جمعیتی معادل سه میلیون و 150 هزار نفر را در شهر تهران زیر پوشش خدمات فاضلاب قرار می دهد، صورت گرفته است.
تولید بیش از 246 میلیون مترمکعب فاضلاب در سال، بهره برداری از تونل فاضلاب رو شرق تهران در 6 قطعه به طول 25.6 کیلومتر (نخستین تونل فاضلاب شهری در ایران با 1400 کیلومتر شبکه برای پوشش چهار میلیون و 200 هزار ساکن نیمه شرقی پایتخت) و… از دیگر ویژگی های این طرح است.
در ساخت این تونل ایجاد لایه محافظتی ضدآب و پوشش ورق اچ.دی.پی.یی (HDPE)، اجرای همزمان عملیات لاینینگ (پوشش یکپارچه بتنی مسلح سقف و دیواره ها) و بتن ریزی اصلی و ساخت پوشش داخلی با استفاده از ورق های پلی اتیلن لحاظ شده که افزون بر افزایش طول عمر تونل، این طرح را در ردیف کم نظیرترین تونل های فاضلاب رو قرار داده است.
بهره برداری از خط انتقال غرب تهران نیز به طول 40 کیلومتر با 362 کیلومتر شبکه فرعی برای بهره گیری دو میلیون نفر از جمعیت نیمه غربی پایتخت اجرا می شود. اکنون طراحی بیش از 5800 کیلومتر از این شبکه، اجرای 152 کیلومتر در بخش خطوط انتقال و تونل، نصب 564 هزار فقره انشعاب در شهر تهران و پوشش بیش از 55 درصد جمعیت پایتخت محقق شده است.
طرح فاضلاب تهران به عنوان یکی از 15 پروژه برتر جهان در سال 2016 میلادی (میان طرح های برتر کشورهای مختلف مانند آمریکا، انگلیس، کانادا، چین، استرالیا و…) انتخاب و نامزد دریافت جایزه جهانی انرژی (World Award) شده است.
گزینش نماینده ای از ایران به عنوان یکی از 15 طرح برتر جهان و یکی از سه طرح برتر جهان در بخش آب، به منظور دریافت جایزه جهانی انرژی برای نخستین بار و به دلیل رعایت شاخص های توسعه پایدار و حفاظت از محیط زیست اتفاق می افتد.
بنیاد جهانی انرژی (Energy Globe Foundation) بزرگ ترین مرجع ارزیابی و حمایتکننده از طرحهای محیط زیستی بویژه انرژی در جهان است.
** اقدام های شرکت فاضلاب تهران
از اقدام های شرکت فاضلاب تهران برای توسعه پایدار و حفاظت از محیط زیست می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- ارتقای سطح بهداشت عمومی و توسعه کشاورزی و بهبود آبیاری زمین های کشاورزی:
شرکت فاضلاب تهران با ساخت و بهره برداری از بزرگ ترین تصفیه خانه فاضلاب خاورمیانه در جنوب تهران، جمعیتی معادل چهار میلیون و 200 هزار نفر از مردم پایتخت را زیر پوشش قرار می دهد و پساب خروجی آن با هدف استفاده در زمین های کشاورزی، آبیاری فضای سبز شهری و تغذیه آبخوان ها تاثیر بسزایی خواهد گذاشت.
پساب تولیدی تصفیه خانه جنوب تهران که نزدیک به 50 درصد آب به دست آمده از سدهای منتهی به تهران را تشکیل می دهد، برای آبیاری 90 هزار هکتار زمین کشاورزی در سال استفاده می شود.
از دیگر اثرهای سودمند اجرای این پروژه بر محصولات کشاورزی، می توان به تولید کود آلی (لجن) تصفیه شده و استفاده از آن به جای کود شیمیایی اشاره کرد.
آبخوان ها پشتوانه ملی تامین آب در سال های خشک بویژه در بخش های کم آب به شمار می آیند و اجرای طرح فاضلاب تهران معادل 80 درصد آب مصرفی، منبع نوین آب ایجاد می کند که قسمت چشمگیری از آن می تواند به مصرف تغذیه دوباره آبخوان های تهران برسد و بدین ترتیب از وقوع پدیده فرونشست زمین جلوگیری کند.
2- فعالیت های نوآورانه:
ساخت و بهره برداری از بزرگ ترین تصفیه خانه فاضلاب خاورمیانه و بزرگ ترین نیروگاه تولید همزمان برق و حرارت از انرژی زیست توده (از جمع آوری بیوگاز حاصل از تصفیه فاضلاب)، اجرای بزرگ ترین پروژه سازوکار توسعه پاک (سی.دی.ام-CDM) در بخش فاضلاب جهان، ساخت بزرگ ترین تونل خط انتقال فاضلاب کشور به طول 27 کیلومتر و اجرای نخستین سازه «ورتکس» فاضلاب شور به عمق 37 متر به عنوان بزرگ ترین ورتکس فاضلاب خاورمیانه از فعالیت های نوآورانه شرکت فاضلاب تهران است.
این شرکت با شناسایی و جلب فناوری های نوین در زمینه تصفیه فاضلاب، کمک به توسعه پایدار و همچنین جذب درآمدهای حاصل از فروش گواهی کاهش انتشار (سی.یی.آر-CER) همسو با توسعه فعالیت های نوآورانه و حفاظت از محیط زیست گام برداشته است.
در گام نخست، اقدام های لازم به منظور اجرای پروژه های سازوکار توسعه پاک در واحدهای پنج و 6 تصفیه خانه فاضلاب جنوب و واحدهای یک و دو تصفیه خانه فاضلاب غرب تهران (فیروزبهرام) صورت پذیرفته که پس از تایید سازمان محیط زیست، به ثبت سند طراحی پروژه ها (پی.دی.دی-PDD) در تارنمای سازمان ملل متحد منجر شده است.
با اجرای این پروژه ها، از انتشار 150 هزار تن دی اکسید کربن (برای هر پروژه 75 هزار تن) در فضا جلوگیری می شود.
در عرصه صنعت فاضلاب دنیا، پروژه ای در حجم پروژه سی.دی.ام فاضلاب تهران در دبیرخانه کنوانسیون تغییرات اقلیمی سازمان ملل ثبت نشده است.
با اجرای کامل تصفیه خانه های فاضلاب شهر تهران، از انتشار نزدیک به 750 هزار تن دی اکسید کربن (معادل 11 هزار هکتار فضای سبز برای جذب دی اکسید کربن) در فضا جلوگیری می شود.
3- تامین برق:
بیوگاز حاصل از فرایند تصفیه بی هوازی فاضلاب حاوی گاز متان است و منبعی برای تولید انرژی سودمند به شمار می رود.
یکی از بزرگ ترین نیروگاه های بیوگاز حاصل از تصفیه فاضلاب در جهان در محل تصفیه خانه فاضلاب جنوب تهران قرار دارد که در صورت تکمیل، سالیانه نزدیک به 80 گیگاوات انرژی الکتریکی و 270 تراژول انرژی حرارتی تولید می شود که این مقدار معادل تامین برق مصرفی یک شهرک مسکونی 100 هزار نفری است.
اینک با نصب واحدهای تولید همزمان برق و حرارت (سی.اچ.پی-CHP) در 6 واحد تصفیه خانه فاضلاب جنوب تهران، سالیانه نزدیک به 60 گیگاوات انرژی الکتریکی و 200 تراژول انرژی حرارتی تولید می شود که این مقدار، برای تامین برق مصرفی یک شهرک مسکونی 80 هزار نفری کافی است.
این نیروگاه، 80 درصد برق مصرفی و صد درصد حرارت مورد نیاز برای بهره برداری از تاسیسات تصفیه خانه را تامین می کند و نزدیک به 150 هزار بشکه نفت خام (400 هزار متر مکعب گاز) صرفه جویی را به دنبال دارد.
بیست و نهم دی ماه مراسم اهدای جایزه جهانی انرژی سال 2015 میلادی، برای نخستین بار در ایران (مرکز همایش های برج میلاد تهران) برگزار می شود و پروژه های سبز برگزیده، معرفی می شوند.
اصغر ریاضتی
مدیرعامل شرکت فاضلاب تهران
منبع: ایرنا
