بازار محصولات پتروشیمیایی بورس کالا در آخرین هفته فصل پاییز، جریان معاملاتی نسبتا آرامی را پشت سر گذاشت و به رغم ثبت رقابت قیمتی برای خرید برخی از گریدهای این گروه از محصولات، عمده مواد اولیه با قیمت پایه معامله شدند. روند نوسان داده های حیاتی معاملات محصولات پتروشیمیایی بورس کالا در آذرماه سال جاری از افت و خیزهای متعددی حکایت دارد که از سوی متغیرهای اثرگذار بر این بازار، یعنی نوسان بهای ارز و قیمت های جهانی تغذیه می شود. اینکه پیش بینی اهالی بازار از دورنمای قیمت پایه محصولات پتروشیمیایی به چه سمت و سویی هدایت شود، همچنین این مساله که حجم عرضه و میزان تقاضای واردشده به بازار محصولات پتروشیمیایی چقدر خواهد بود، میزان معاملات را تحت تاثیر قرار می دهد.
بررسی های «دنیای اقتصاد» نشان می دهد، بهای نیمایی ارز که در فرمول قیمت پایه محصولات پتروشیمیایی به شکل میانگین هفتگی به کار می رود، آذرماه را با روند افزایشی سپری کرد که سبب شد در هفته های اخیر شاهد سبزپوش شدن برخی از گریدهای این گروه از محصولات باشیم. از آنجا که میانگین های روزانه بهای دلار در هفته گذشته نیز افزایشی ارزیابی می شود، این انتظار وجود دارد که در هفته جاری و برای قیمت های پایه اعلامی در اولین هفته از فصل زمستان، شاهد اثر مثبت روند افزایشی بهای ارز و سبزپوشی قیمت های پایه باشیم.
قیمت های جهانی، دیگر اهرم اثرگذار بر نوسان قیمت پایه محصولات پتروشیمیایی بورس کالا به شمار می روند که در هفته های اخیر، تحت تاثیر افت محسوس بهای جهانی نفت خام، با روندی کاهشی نوسان کردند. البته با جرقه های افزایشی بهای نفت، تا حدی از افت نرخ جهانی کاسته شد؛ اما هنوز هم تنزل قیمت در برخی از گریدهای محصولات پلیمری و شیمیایی دیده می شود.
با نزدیک شدن به تعطیلات سال نو میلادی و طبق عرف هر ساله این بازارها، قیمت معاملات محصولات پتروشیمیایی در بازارهای جهانی که از طریق نشریات بین المللی منتشر می شود، اعلام نشده و این نرخ های جهانی در تعطیلات در دسترس نخواهد بود. از این رو این احتمال وجود دارد که همچون سال گذشته، در این مدت دفتر توسعه صنایع تکمیلی شرکت ملی صنایع پتروشیمی از تغییرات این قیمت ها چشم پوشی کرده و تنها با اهرم قیمت نیمایی مبنای دلار اقدام به اعلام نرخ های پایه کند.
هنوز بازار ارز به ثبات لازم نرسیده است و روند قیمتی موجود در این بازار به شدت تحت تاثیر اخبار منتشرشده از سوی مذاکرات برجام قرار می گیرد. بنابراین از بازار ارز پیش بینی دقیقی نمی توان داشت؛ چرا که تحت تاثیر عوامل بیرونی نوسان کرده و این روزها نااطمینانی در روند قیمتی این بازار به وضوح دیده می شود. البته بازار آزاد ارز، در هفته گذشته تکانه های قیمتی محدودی را تجربه کرد و توان چندانی برای عبور از مرز ۳۰هزار تومانی نداشت. اما آنچه اکنون می توان به آن استناد کرد، پیش بینی بر مبنای داده های گذشته است که این داده ها در بازار نیمایی ارز روندی صعودی را ترسیم می کند و در هفته گذشته نیز میانگین روزانه بهای دلار را افزایشی نشان داد. بنابراین این انتظار وجود دارد که در صورت تداوم شرایط فعلی، حداقل تا برگزاری نشست بعدی برجام و تعیین تکلیف شدن تحریم ها، نوسانات قیمتی با همین روند فعلی ادامه یابد و بازار نیز متاثر از آن جریان آرام معاملاتی را تجربه کند. بنابراین لازم است مخابره سیگنال های رسمی تر، پیش بینی ها را به تعویق بیندازد و از معاملات هیجانی پرهیز شود.
جریان معاملات محصولات پلیمری بورس کالا در هفته گذشته، در حالی نوسان محدودی را برای داده های حیاتی این بازار به نسبت هفته سوم آذرماه ترسیم کرد که میزان عرضه و حجم تقاضا برای خرید مواد اولیه پلیمری کاهش داشته است؛ به گونه ای که برای دومین هفته متوالی در آذرماه دو نیروی اصلی تعیین کننده حجم معاملات، یعنی عرضه و تقاضا با کاهش همراه شده اند. نکته جالب توجه آن است که در هفته گذشته، به رغم ثبت کاهش همزمان عرضه و تقاضا در این بازار، حجم معاملات پلیمرها به میزان یک هزار و ۶۶۲ تن افزایش داشته و سبب شده است (به واسطه افت میزان عرضه ها) درصد بیشتری از محصولات این بازار در هفته گذشته مورد دادوستد قرار گیرد. به عبارت دقیق تر، در آخرین هفته ماه آذر، به میزان ۸۲هزار و ۷۰۳تن ماده اولیه پلیمری در تالار فیزیکی بورس کالا عرضه شد که نسبت به هفته ماقبل از افت ۲۶/ ۱درصدی حکایت دارد. این میزان عرضه هفتگی و تداوم کاهشی آن طی دو هفته متوالی، بار دیگر زنگ خطر بروز رکود در معاملات این بازار را به صدا درآورده است؛ چرا که عرضه به عنوان یکی از متغیرهای اثرگذار بر حجم معاملات به سرعت می تواند جریان دادوستدهای این بازار را تحت تاثیر قرار دهد که در صورت افت قابل توجه میزان هفتگی آن، چندان خوشایند نخواهد بود؛ چرا که میزان دسترسی به مواد اولیه را با اما و اگرهای بسیاری همراه خواهد کرد و به نفع صنایع تکمیلی و تولید در این بخش نخواهد بود. در برابر این میزان عرضه، تقاضای ۱۰۵هزار و ۸۰ تنی برای خرید پلیمرها به ثبت رسید که نسبت به هفته ماقبل از کاهش بیش از ۷درصدی حکایت دارد. طبق گزارش های پیشین «دنیای اقتصاد» چنانچه حجم عرضه این گروه از محصولات در سطوح قابل قبولی ثابت باشد، نوسان میزان تقاضا با حجم معاملات همسو خواهد بود. اما در هفته گذشته، نه تنها شرط اول این ادعا اثبات نشد، بلکه به رغم افت میزان تقاضا، حجم معاملات افزایش محدودی را تجربه کرد. بنابراین می توان عنوان کرد که در گام اول مهم ترین متغیر برای به ثبات رسیدن معاملات پلیمرهای بورس کالا، میزان عرضه است که چندی است افت قابل توجهی را سپری کرده و از این مسیر حجم معاملات را نیز تحت فشار قرار می دهد. اینکه الگوی جدید مدیریت بازار و الزام عرضه کل تولید شرکت های پتروشیمی در بورس کالا می تواند به کمک بازار بیاید یا خیر، نکته ای است که باید در هفته های آینده و عملیاتی شدن این طرح و بر مبنای داده های به ثبت رسیده بررسی کرد؛ چرا که هنگام اجرایی شدن گام به گام این طرح در اواسط فصل پاییز و حذف تدریجی سهمیه بندی های بهین یاب برای برخی از محصولات، نه تنها حجم عرضه ها افزایش نیافت، بلکه از متوسط هفتگی ۶ماه نخست سال نیز کمتر شد.
ثمره تقابل عرضه و تقاضا در هفته گذشته، معامله ۷۷هزار و ۲۴ تن انواع محصولات پلیمری در بورس کالا بود که نسبت به هفته ماقبل خود رشد ۲/ ۲درصدی را به ثبت رساند. این میزان دادوستد پلیمرها در هفته گذشته، از معامله بیش از ۹۳درصد عرضه حکایت دارد که اگرچه در مقایسه با هفته سوم آذرماه افزایش یافته، اما اگر میزان افت عرضه را در هفته گذشته به تحلیل ها اضافه کنیم، رشد دادوستد مقدار عرضه چندان امیدوارکننده ای نخواهد بود.
جریان معاملات در بازار شیمیایی بورس کالا متفاوت از پلیمرها رقم خورد؛ به طوری که عرضه های این گروه از محصولات در تالار فیزیکی بورس کالا کاهشی بود و حجم معاملات نسبت به هفته ماقبل آن ثابت باقی ماند و از میان داده های پراهمیت معاملات شیمیایی های بورس کالا، تنها داده کاهشی قابل توجه این بازار، حجم تقاضا بود که در هفته گذشته به میزان ۱۳/ ۵درصد نسبت به هفته منتهی به ۲۶آذر کاهش داشت. بنابراین معاملات محصولات شیمیایی بورس کالا در هفته گذشته در حالی به اتمام رسید که حجم دادوستد این محصولات نسبت به هفته ماقبل تقریبا ثابت ماند و به میزان ۲۷هزار و ۶۷۷ تن از انواع مواد اولیه شیمیایی در این بازار معامله شد. در واقع در هفته گذشته به میزان ۳۸هزار و ۸۹ تن محصول شیمیایی در تالار فیزیکی بورس کالا عرضه شد که در برابر آن ۳۳هزار و ۶۲۰ تن تقاضا به ثبت رسید. در نهایت بالغ بر ۷۲درصد از میزان عرضه ها مورد دادوستد قرر گرفت.
رقابت های قیمتی برای خرید مواد اولیه پتروشیمیایی بورس کالا در هفته گذشته برای عموم گریدهای این بازار تقریبا صفر بود و بیشتر مواد اولیه این بازار، به ویژه محصولات شیمیایی با قیمت پایه مورد دادوستد قرار گرفتند. در بین شیمیایی های بورس کالا، یکی از عرضه های اسید نیتریک که به صورت سلف فروخته شد، با بیشترین رقابت قیمتی یعنی ۸۰درصد بالاتر از قیمت پایه خود مورد دادوستد قرار گرفت. پس از آن تولوئن دی ایزوسیانات (TDI) بود که با ثبت ۷۵درصد رقابت قیمتی در رده دوم قرار گرفت. اگرچه در بازار شیمیایی های بورس کالا میزان رقابت های ثبت شده بسیار بالا بود؛ اما عمده گریدهای این بازار با قیمت پایه مورد دادوستد قرار گرفتند یا رقابت قیمتی محدودی را به ثبت رساندند.
اما در بین پلیمرهای بورس کالا به نسبت شیمیایی ها میزان این رقابت ها محدودتر ارزیابی می شود. به عبارت دقیق تر بالاترین رقابت قیمتی این بازار مربوط به چند عرضه نقدی پلی استایرن انبساطی نسوز بود که ۴۵ تا۳۸درصد بالاتر از قیمت پایه خود در هفته گذشته مورد دادوستد قرار گرفتند. پس از آن کمتر از ۱۰ گرید از محصولات پلیمری با رقابت بالای ۲۰درصد معامله شدند و سایر گریدهای پلیمری یا بدون رقابت قیمتی و با قیمت پایه مورد دادوستد قرار گرفتند یا اندکی بالاتر از نرخ پایه اعلامی خود معامله شدند.
همچنین شنیده ها از معاملات بازار آزاد محصولات پتروشیمیایی حاکی از آن است که اندکی رشد قیمت در برخی از گریدهای جذاب این بازار دیده می شود؛ اما در مجموع هنوز هم ترکیبی از افزایش و کاهش بها در محصولات مختلف پتروشیمیایی وجود دارد.