صنایع تکمیلی پتروشیمیایی با محوریت پلیمرها به‌عنوان اشتغال‌زاترین صنعت ایران با افزایش محسوس تقاضا روبه‌رو شده که به رکورد ۲۶ماهه خود در هفتههای اخیر دست یافته است. این اتفاق به وضوح، انتظارات تورمی را در حوزه مواد اولیه صنایع پلیمری نشان می‌دهد. افزایش تقاضا در شرایطی که شاهد افت قیمت‌های پیشنهادی در بورس کالا هستیم، حکایت از آن دارد که ذهنیت خریداران مواد اولیه افزایش احتمالی نرخ را هدف قرار داده و با این رویکرد به سمت افزایش موجودی انبارها به‌دلیل پوشش ریسک فعالیت‌های تولیدی حرکت کرده‌اند.
ردپای انتظارات تورمی در بازار محصولات پتروشیمیایی بورس‌کالا در حالی با ورود تقاضای هیجانی به این بازار تبلور یافت که شاهد ثبت رکورد بی‌‌‌بدیل برای این داده حیاتی هستیم؛ رکوردی که از سوی افزایش فاصله دو نرخ آزاد و نیمایی ارز تغذیه می‌شود، آن هم در شرایطی که قیمت‌های پایه این گروه از محصولات روند نزولی را در پیش گرفته و هر دو متغیر معادله کشف نرخ محصولات پلیمری و شیمیایی یعنی قیمت مبنای دلار و نرخ جهانی این محصولات کاهشی بوده‌‌‌اند.
رشد تقاضای پلیمرها به‌دنبال انتظارات تورمی
کلیت جریان دادوستد مواد اولیه پتروشیمیایی در بورس‌کالا طی هفتههای اخیر، از روند صعودی حجم تقاضا در این بازار حکایت دارد که ریشه این موضوع را می‌‌‌توان در برجسته‌شدن انتظارات تورمی جست‌وجو کرد. اینکه بسیاری از بازارهای موازی داخلی، نظیر ارز و سکه، تکانه‌‌‌های مثبت نرخ را تجربه می‌کنند و میزان نقدینگی تزریق‌شده به اقتصاد در سال‌جاری نیز افزایشی بوده، از جمله دلایلی است که پس از مدت‌‌‌ها بازار محصولات پتروشیمیایی را به سمت جریان افزایشی و هجوم تقاضا سوق داد؛ جریانی که با روند معاملات بازارهای جهانی این گروه از محصولات متناقض بوده و به‌رغم افت قیمت‌های پایه به ثبت رسیده است. در گزارش‌‌‌های پیشین «دنیای‌اقتصاد» بارها به اثر افزایش فاصله دو نرخ ارز نیمایی و آزاد اشاره شد که همبستگی بسیار زیادی با میزان تقاضای محصولات پتروشیمیایی با محوریت پلیمرها دارد؛ به گونه‌‌‌ای که در زمان‌‌‌های تعمیق فاصله بهای ارز در این دو بازار، شاهد تقویت فرضیه افزایش بها، حداقل در میان‌‌‌مدت بودیم که به ورود تقاضای هیجانی برای خرید مواد اولیه ختم شد.
در همین راستا رقابت‌‌‌های قیمتی نیز مسیر افزایشی را در معاملات هفتگی دو بازار پلیمر و محصولات شیمیایی در پیش گرفتند؛ نکته‌‌‌ای که در معاملات هفتههای اخیر خودنمایی می‌کند. به عبارت دقیق‌‌‌تر، ثبت تقاضای 152هزار تنی برای خرید محصولات پلیمری طی هفته گذشته در بورس‌کالا گواه خوبی بر این ادعاست که غالب اهالی این بازار تحت‌تاثیر ذهنیت تورمی به دادوستد پرداختند و با تغییر تاکتیک معاملاتی خود که پیش از این محافظه‌‌‌کارانه بود، اکنون با ورود قدرتمند خود به بازار سعی در خرید حداکثری داشتند. اینکه انتظارات تورمی در عموم بازارهای مالی-کالایی به سمت محدوده مثبت حرکت کرده است و روند قیمتی معاملات در بازارهای داخلی ارز و طلا و سایر ابزارهای مالی که به طور مستقیم و غیرمستقیم از این دو بازار تاثیر می‌‌‌پذیرند، در مسیر صعود بها قرار گرفته‌‌‌اند، به انتظارات تورمی اهالی بازار محصولات پتروشیمیایی دامن می‌‌‌زند که نتیجه آن، ثبت رکوردهای بی‌‌‌بدیل در میزان تقاضای هفتگی به ثبت رسیده در بازار پلیمرها بوده است؛ رقمی که از اسفندماه سال 98 تاکنون بی‌‌‌سابقه بوده است.
در هفته گذشته، تالار فیزیکی محصولات پتروشیمیایی بورس‌کالا میزبان 95هزار و 193تن ماده اولیه پلیمری بود که نسبت به هفته ماقبل از افت 3درصدی حکایت دارد؛ اما هنوز هم در سطوح بالایی قرار گرفته است که در کنار ورود تقاضای هیجانی هفته گذشته به این بازار، بیش از 90درصد آن مورد دادوستد قرار گرفت. تقابل این میزان عرضه و تقاضا در نهایت به معامله 86هزار و 396تن محصول پلیمری در بورس‌کالا منجر شد که بیش از 16هزار تن بالاتر از متوسط حجم معاملات هفتگی در سال‌جاری ارزیابی می‌شود.
مخابره سیگنال متناقض از بازارهای جهانی
به‌رغم نوسان بهای جهانی نفت‌خام در سطوحی بالاتر از 110دلار به ازای هر بشکه و لمس عدد 119دلار، جریان غالب در بازار محصولات پتروشیمیایی با محوریت پلیمرها در جهان کاهشی است؛ آن هم در شرایطی که این روند نزولی برای سومین هفته است که درحال خودنمایی بوده و به نظر می‌رسد استمرار یابد. واقعیت این است که تقاضا برای محصولات پتروشیمی در بازارهای شرقی به‌نسبت کاهش یافته و این عقب‌‌‌نشینی تقاضا خود داده بسیار مهمی برای کاهش قیمت‌ها بود. اینکه در بازار چین اوضاع چندان هم جذاب نیست و امیدواری بزرگی نسبت به رشد تقاضا، حداقل در کوتاه‌‌‌مدت، وجود ندارد، نکته بسیار مهمی است که نمی‌‌‌توان از کنار آن به‌سادگی عبور کرد. اما نگاهی به نوسان بهای نفتا به‌عنوان مهم‌ترین فاکتور در تعیین قیمت تمام‌شده محصولات پتروشیمیایی در شرق، با محوریت پتروشیمیایی‌‌‌های خوراک مایع نشاندهنده آن است که کاهش قیمت بزرگی در این بازار رخ نداده و حتی ممکن است که با رشد تقاضا به هر دلیل شاهد افزایش بهای نفتا باشیم.
بنابراین نمی‌‌‌توان گفت این روند نزولی تا کجا ادامه خواهد داشت. البته سیاست‌‌‌های پولی-مالی آمریکا و بازی‌‌‌های دوگانه چین موجب شده است تا نتوان گفتمان غالبی برای بازارها ارائه کرد. اما شرایطی را که مشاهده می‌شود، باید تلاش برای کاهش فشارهای تورمی از سوی دولت‌‌‌ها به شمار آورد. این امر خود جایی برای رشد قیمت، افزایش تقاضا و حتی رشد اقتصادی باقی نمی‌‌‌گذارد. بنابراین می‌‌‌توان گفت، بعید نیست که روند نزولی نرخ که در بازارهای فلزی و حتی پتروشیمیایی مشاهده می‌شود، ادامه یابد. نکته مهم آنکه رفتار دولت چین خود یک فاکتور یا پارامتر بسیار مهم در آینده جهان است؛ آن هم در شرایطی که محدودیت‌های حمل‌ونقل یا قرنطینه را باید به این ریسک یا نگرانی‌ها افزود. باتوجه به این موارد، تنها می‌‌‌توان گفت که در کوتاه‌‌‌مدت احتمال استمرار افت قیمت‌ها وجود دارد؛ اما هرچه می‌‌‌گذرد شتاب کاهش نرخ کمتر شده و بازارها خود را برای آرامش مقطعی آماده می‌کنند. در کل باید گفت که هنوز سیگنال‌‌‌های افزایشی در بازارهای پتروشیمی، حتی فلزات نه‌تنها دیده نشده است، بلکه باید منتظر ادامه افت قیمت‌ها باشیم؛ اگرچه شتاب چندانی نخواهد داشت.
بهای نفت صعودی شد
معاملات آتی نفت برنت در روز جمعه به افزایش بهای خود ادامه داد و در حدود 119دلار در هر بشکه معامله شد؛ زیرا به دلیل نگرانی‌های مداوم در مورد عرضه محدود جهانی، در هفته گذشته در مسیر افزایش بها قرار گرفت و بیش از 6درصد رشد قیمت یافت. داده‌‌‌های EIA (اداره اطلاعات انرژی آمریکا) که روز چهارشنبه منتشر شد، از کاهش بیش از حد انتظار ذخایر نفت‌خام آمریکا در هفته گذشته به دلیل افزایش صادرات حکایت داشت که نشاندهنده تنگنای بازار جهانی است. در همین حال، اتحادیه اروپا به چانه‌زنی با مجارستان بر سر ممنوعیت واردات نفت از روسیه ادامه می‌دهد. چارلز میشل، رئیس شورای اروپا گفت که مطمئن است می‌‌‌توان قبل از نشست بعدی شورا در 30مه به توافق رسید. یکی از دستیاران ارشد مجارستان گفت که این کشور به نفت نیاز دارد و چهارسال برای کاهش واردات نفت‌خام از روسیه تلاش شده و سرمایه‌گذاری‌‌‌های هنگفتی برای تعدیل اقتصاد انجام گرفته است؛ اما تا زمانی که توافقی در مورد همه مسائل حاصل نشود، نمی‌‌‌تواند از تحریم نفتی پیشنهادی اتحادیه اروپا حمایت کند. به گزارش رویترز، انتظار می‌رود که اوپک‌پلاس در نشست ماه ژوئن خود به توافقش در زمینه تولید نفت سال گذشته پایبند باشد و اهداف تولید ماه جولای را تا 432هزار بشکه در روز افزایش دهد.
در جریان معاملات آتی نفتا، بهای این محصول ارزشمند برای شرکت‌های پتروشیمی خوراک مایع، حدود 888دلار در هر تن کاهش یافت که اکنون تقریبا 20درصد کمتر از 1121دلار در اوایل ماه مارس بوده است؛ زیرا چشم‌‌‌انداز نزولی تقاضا نگرانی‌های عرضه مربوط به تحریم‌‌‌ها علیه بخش نفت روسیه را تا حد زیادی خنثی می‌کند. اقتصاد چین همچنان با اقدامات قرنطینه در چند شهر، از جمله شانگهای که حدود 4درصد از مصرف نفت این کشور را تشکیل می‌دهد، دست و پنجه نرم می‌کند.
