به گزارش خبرگزاری رویترز، صنعت پتروشیمی اروپا پس از سال‌ها زیان و توسعه پرشتاب ظرفیت تولید جهانی به رهبری صنایع پتروشیمی چین، همزمان با تعطیلی مجتمع های تولیدی، در حال فروپاشی قرار گرفته است.
هزینه‌های بالای تولید و کارخانه‌های قدیمی، تولیدکنندگان اروپایی را با مشکل روبه‌رو کرده و این منطقه را به‌طور فزاینده‌ای به واردات مواد شیمیایی اولیه مانند اتیلن و پروپیلن وابسته کرده است؛ موادی که مواد اولیه سازندهٔ پلاستیک، داروسازی و کالاهای صنعتی بی‌شماری هستند.
جیم راتکلیف، بنیان‌گذار شرکت اینئوس، به تازگی اعلام کرده است: در حالی‌که بقیهٔ جهان در حال ساخت بیش از ۲۰ واحد کراکر است، اروپا در حال خوابگردی به‌سوی زوال صنعتی است.
کمیسیون اروپا در واکنش به این اوضاع، اعلام کرد: از تولید داخلی مواد شیمیایی راهبردی مانند اتیلن و پروپیلن از طریق گسترش کمک‌های دولتی برای نوسازی کارخانه‌ها و الزام مناقصه‌های عمومی به اولویت دادن به کالاهای ساخت اروپا، حمایت می‌کند.
به‌گفتهٔ فعالان صنعت پتروشیمی، این اقدام ممکن است برای جبران آسیب‌ها بسیار دیر باشد.
جوزپه ریچی، رئیس تحول صنعتی در گروه انرژی شرکت ایتالیایی انی، در این باره گفت: مثل این است که در کشتی تایتانیک باشید نمی‌توانید اتفاق رخ داده را انکار بمانید. باید بروید و یک قایق نجات پیدا کنید.
وی افزود: ورسالیس، واحد پتروشیمی شرکت انی، طی پنج سال گذشته بیش از ۳ میلیارد یورو زیان دیده و اکنون دو واحد پایانی کراکر بخار ایتالیا را تعطیل کرده و ۲ میلیارد یورو در پالایشگاه‌های زیستی و بازیافت مواد شیمیایی سرمایه‌گذاری کرده است.
شرکت‌های داو کمیکالز آمریکا، اکسون موبیل آمریکا، توتال انرژی فرانسه و شل انگلیس و هلند هم در حال تعطیلی یا بازنگری دارایی‌های شیمیایی خود در قاره اروپا هستند.
بیشتر تعطیلی‌های برنامه‌ریزی‌شده، واحدهای کراکر را هدف قرار می‌دهن، واحدهایی که هیدروکربن‌ها را به اتیلن، پروپیلن یا دیگر مواد شیمیایی اولیه تبدیل می‌کنند.
بر اساس سندی که در ماه مارس ازسوی هشت کشور اتحادیه اروپا منتشر شد، تا سال ۲۰۳۵ میلادی تعطیلی واحدهای کراکر می‌تواند ۵۰ هزار شغل را در معرض خطر قرار دهد.
کارخانه‌های اتحادیه اروپا بیشتر کوچک و متوسط هستند و با نرخ استفادهٔ میانگین غیراقتصادی زیر ۸۰ درصد فعالیت می‌کنند.
طبق گزارش شرکت مشاوره انرژی «وود مکنزی»، تا ۴۰ درصد از ظرفیت تولید ۲۴ میلیون و 500 هزار تنی اتیلن اتحادیه اروپا در معرض خطر زیاد یا میانگین تعطیلی قرار دارد.
رابرت گیلفیلان، رئیس بازارهای پلاستیک و بازیافت در مؤسسه وود مکنزی، گفت: نسبت واحدهای کراکر اروپا که در معرض خطر هستند، بسیار بیشتر از دیگر مناطق است.
در حالی‌که کارخانه‌های قدیمی‌تر اروپایی از نفتا به‌عنوان مادهٔ اولیه استفاده می‌کنند، ایالات متحده آمریکا و خاورمیانه از خوراک‌های ارزان‌تری مانند اتان،محصول جانبی گاز شی، بهره می‌برند.
طبق گزارش شرکت ای‌دی‌آی آنالیتیکس (ADI Analytics)، ظرفیت تولید اتیلن آمریکای شمالی تا سال ۲۰۳۰ از ۵۴ میلیون تن به ۵۸ میلیون تن می‌رسد.
در همین حال، مرکز ملی اطلاعات شیمیایی چین اعلام کرد: این کشور در بازه زمانی سال‌های ۲۰۲۵ تا ۲۰۳۰ سالانه ۶.۵ درصد به ظرفیت اتیلن خود می‌افزاید و تا پایان این دوره، سالانه حدود ۸۷ میلیون تن اتیلن تولید خواهد کرد که این رقم بیش از سه برابر ظرفیت کنونی اتحادیه اروپاست.
تولیدکنندگان پتروشیمی در چین همچنین در حال ساخت واحدهایی در جنوب شرق آسیا هستند تا با دور زدن تعرفه‌ها و مالیات‌های کربنی غرب، به اروپا و آمریکای شمالی صادرات انجام دهند.
نهادهای صنعت پتروشیمی ژاپن و کره جنوبی نیز اعلام کرده‌اند که از سال ۲۰۲۳ به‌دلیل ناتوانی در رقابت، مقدار بهره‌گیری از ظرفیت تولید پتروشیمی‌های خود را پایین نگه داشته‌اند.
در سند ماه مارس، کشورهایی مانند فرانسه، ایتالیا و اسپانیا خواستار تصویب «قانون مواد شیمیایی حیاتی» شدند، زیرا داده‌های اتحادیه اروپا نشان می‌دهد که این منطقه در دورهٔ زمانی ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳ هر ساله واردکنندهٔ خالص اتیلن و پروپیلن بوده است.
استفان سژورنه، کمیسیونر صنعت اتحادیه اروپا، گفت: اول و مهم‌تر از همه، این موضوع مربوط به حاکمیت است که به حفظ واحدهای کراکرهای بخار باز می‌گردد.
اما حفظ این واحدها هزینه دارد، به‌گفتهٔ سباستین ساتز، تحلیلگر بانک سیتی، بیشتر واحدهای کراکر اروپا بیش از ۴۰ سال قدمت دارند، در حالی‌که در چین آنها تنها ۱۱ سال قدمت دارند.
مچنین، تولید اتیلن با نفتا در اروپا حدود ۸۰۰ دلار به ازای هر تن هزینه دارد، در حالی‌که در ایالات متحده آمریکا با اتان کمتر از ۴۰۰ دلار و در خاورمیانه حدود ۲۰۰ دلار برای هر تن است.
در همین حال، بعضی از شرکت‌ها روی بقا شرط بندی بزرگی کرده‌اند.
شرکت اینئوس که یکی از پیشرفته‌ترین تأسیسات پتروشیمی اروپا را در کلن آلمان اداره می‌کند، در حال ساخت یک واحد کراکر با خوراک اتان به ارزش ۴ میلیارد یورویی در بندر آنتورپ، این واحد نخستین کراکر جدید اروپا طی سه دههٔ گذشته، با ظرفیت تولید سالانهٔ یک میلیون و 450 هزار تن اتیلن خواهد بود.
قرار است این واحد کراکر اتان در سال ۲۰۲۶ راه‌اندازی شود و هدف آن رقابت با تولید چین و پاسخ‌گویی به تقاضای محلی با ردپای کربن کمتر است.
در خاورمیانه، ادغام ۶۰ میلیارد دلاری بین شرکت ملی نفت ابوظبی (ادنوک) و شرکت او‌ام‌وی، گروه بروج، چهارمین تولیدکنندهٔ بزرگ پلی‌الفین در جهان را تشکیل خواهد، این شرکت قصد دارد پلیمرها را به اروپا صادر کند و مستقیم با شرکت‌های آمریکایی و آسیایی رقابت کند.
تحلیلگران معتقدند تولید صنایع پتروشیمی اروپا به‌طور کامل از بین نخواهد رفت، بلکه به حوزهٔ چند بازیگر غالب تبدیل خواهد شد.
انزو باگلیری، استاد مدیریت عملیات و فناوری در دانشکدهٔ مدیریت اس‌دی‌ای (SDA) بوکونی در میلان، گفت: تنها شرکت‌های بزرگ اروپایی که سهم بازار برای تعیین قیمت‌های رقابتی دارند، به تولید اتیلن ادامه خواهند داد.
