دراین‌خصوص «دنیای‌اقتصاد» به گفت‌وگو با سیدسعید زمان‌زاده، کارشناس بازار و عضو هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان لوله و اتصالات پلی اتیلن و عضو هیات‌رئیسه انجمن ملی صنایع پلیمر ایران پرداخته است.
ناتوانی تولیدکننده در پوشش ریسک رشد قیمت‌ها
در ابتدای این گفت‌وگو سیدسعید زمان‌زاده در توضیح وضعیت کلی حاکم بر این بازار بیان کرد: خریدار عمده لوله‌هایی که از مواد اولیه پلی‌اتیلنی ساخته می‌شود، بخش دولتی نظیر شرکت‌های آب و فاضلاب، شرکت‌های گاز یا جهادکشاورزی است. خرید این لوله‌ها از راه مناقصاتی است که برگزارمی‌شود.
در واقع این شرکت‌ها برمبنای بودجه‌های عمرانی یا جاری که دولت به آنها اختصاص می‌دهد برآوردی از قیمت‌ها برای مناقصات انجام می‌دهند. چالش اصلی که با آن روبه‌رو هستیم این است که برآوردی که انجام شده با اینکه بر مبنای قیمت روز بازار است اما به‌دلیل فواصل زمانی که در مراحل مختلف مناقصه به‌وجود می‌آید، دیگر کارآ نخواهد بود زیرا در شرایطی هستیم که مواداولیه بورسی با اهرم ارز نیمایی هر هفته در حال گران‌شدن است. بر این اساس برآوردی که چندین هفته قبل از اجرای مناقصه صورت می‌گیرد، گرچه صحیح است اما در مقایسه با قیمت‌های زمان اجرای مناقصه قطعا کمتر خواهد بود. بدیهی است که این امر در پروژه‌های عمرانی اثر مستقیم برجای می‌گذارد و صادرات لوله‌های پلی‌اتیلن را با پیچیدگی بسیاری مواجه می‌سازد که واضح‌ترین آن کاهش قدرت رقابتی تولیدات ما با سایر کشورهای تولیدکننده این لوله‌ها است.
وی بر این موضوع تاکید داشت که روند افزایش هفتگی بهای ارز نیمایی مشکل بنیادین بازارهای کالایی به‌ویژه بازار پلی‌اتیلن‌ها به‌شمار می‌رود به‌طوری که سبب بروز بی‌ثباتی در دادوستدهای بازار می‌شود، به‌ویژه برای این محصول که با شرایط خاص دادوستد همراه شده است. در محصولاتی که به‌روز خرید و فروش می‌شوند به‌راحتی می‌توان تابع شرایط شد و به میزان افزایش قیمت مواد اولیه، قیمت محصول نهایی را نیز افزایش داد اما در ارتباط با پلی‌اتیلن این مکانیزم وجود ندارد و فروشنده یا تولیدکننده، محصول تولیدی خود را طی فرآیندی که مناقصه نام دارد، به‌فروش می‌رساند. از زمانی که اسناد مناقصه ارسال می‌شود و مناقصه برگزار می‌شود یک ماه زمان لازم است. یک ماه در ادبیات معاملاتی بورس کالا به معنی ۴هفته دادوستد بورسی است. زمان موردنیاز برای قراردادها نیز معمولا ۳ ماه و روی هم حدود ۴ ماه است که ۱۶ هفته را پشت‌سر می‌گذارد، درحالی‌که روند صعودی قیمت‌ها در تمام این مدت حفظ شده و بهای مواداولیه افزایش محسوسی را تجربه کرده است.
وی به جلسه روز سه‌شنبه هفته‌جاری انجمن ملی پلیمر و تشکل‌های زیرمجموعه آن اشاره کرد و گفت: محور این جلسه روند افزایشی قیمت نیمایی ارز بود که پس از دو هفته در هفته جاری اعلام شد و شوکی به نرخ‌های پایه مواد اولیه وارد کرد تا جایی‌که شاهد افزایش بهای ۱۰درصدی و بالاتر از آن برای بسیاری از محصولات بودیم. همان‌طور که اشاره شد نمی‌توانیم فروش لحظه‌ای داشته باشیم، مخصوصا واحدهایی که طرف قرارداد آنها شرکت‌های دولتی است. عضو هیات‌رئیسه انجمن ملی صنایع‌پلیمر ایران افزود: با هرگونه شفاف‌سازی و جلوگیری از بروز رانت موافق هستیم اما این بستر باید دوطرفه باشد، نمی‌شود که در ارتباط با صنایع بالادستی و پایین‌دستی دو نگاه متفاوت وجود داشته باشد؛ در حالی‌که اشتغال قابل‌توجهی در صنایع پایین‌دستی وجود دارد و اکثر آنها در شرایط فعلی روبه تعطیلی هستند.
افزایش جذابیت خرید اعتباری
این کارشناس بازار به تقاضای پلی‌اتیلن‌ها اشاره کرد و گفت: حجم تقاضایی که در بازار وجود دارد صرفا به معنی نیاز بازار نیست. این تقاضا براساس پیش‌بینی تولیدکننده از افزایش قیمت هفته آینده است که برای پوشش ریسک خود، خرید امروز را به فردا ترجیح می‌دهد. در اینجا تنها صحبت از تولیدکننده است و کاری به واسطه‌گران و سفته‌بازان نداریم. عرضه اعتباری به معنی خرید از طریق بازکردن اعتبار اسنادی نزد بانک است. عرضه‌های اعتباری که در روز چهارشنبه هفته گذشته انجام شد، به میزان هر کیلوگرم ۳۰۰ تومان رقابت قیمتی داشت درحالی‌که عرضه نقدی وارد مچینگ شد. دلیل عمده اینکه انگیزه خرید و تقاضا برای عرضه اعتباری افزایش داشت، این است که بانک به میزان ۲ درصد کارمزد اعتبار اسنادی دریافت می‌کند که در مقابل۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش قیمتی که در آینده برای خرید مواد اولیه در بورس کالا وجود دارد، ناچیز است و تولیدکننده واقعی ترجیح می‌دهد که اعتباری خرید کند تا برای تولیدات آینده خود نگرانی از بابت افزایش بهای مواد اولیه نداشته باشد
