جهت‌گیری‌های اثرگذار بر بازار محصولات پتروشیمیایی هنوز راهی باثبات در پیش نگرفته است. به‌طوری که پس از افتی بسیار عجیب و بی‌سابقه طی هفته پایانی دی ماه، معاملات در هفته ابتدایی بهمن ماه رشدی محسوس را تجربه کرد. پس از آنکه حجم دادوستد مواد اولیه پلیمری در بستر بورس کالا به کانال ۲۸هزار تنی سقوط کرد، مجددا مسیر افزایشی را آن هم طی بازه زمانی یک هفته‌ای در پیش گرفت و به کانال ۶۲ هزار تنی رسید. این میزان حجم معاملات نسبت به هفته ماقبل، حکایت از رشد ۱۱۵ درصدی دارد که رشدی بسیار جذاب و برجسته به‌شمار می‌رود.
این مطلب گواه این ادعاست که بیثباتی در این بازار کاملا آشکارا موج می‌زند؛ چراکه بررسی آمار و ارقام منتشر شده از جریان دادوستدها حکایت از افت‌وخیزهای شدید در مسیر معاملات محصولات پتروشیمیایی دارد که با محوریت تکانه‌های شدید حجم تقاضا بر میزان دادوستدها تاثیرگذار است. هفته گذشته دو سیگنال اصلی در بازار خودنمایی کرد. مهم‌ترین عامل محرکی که سبب ثبت رشدی شتابان برای دادوستدهای محصولات پلیمری شده مربوط به همسان‌سازی بهای نیمایی ارز با نرخ‌های هفتگی در معادله کشف نرخ پایه است. هفته گذشته نهاد متولی در اقدامی موثر، قیمت مبنای دلار در تعیین نرخ پایه محصولات پتروشیمیایی را از میانگین ماهانه به میانگین هفتگی تغییر داد تا بتواند نوسان‌های کاهشی بهای ارز در بازار آزاد را با وقفه زمانی کوتاه‌تر بر نرخ پایه محصولات این بازار منعکس کند.
تقاضای پلیمرها با رشد ۱۵۱ درصدی
هفته گذشته در بازار محصولات پلیمری ۸۷ هزار و ۳۵۰ تن از انواع محصولات پلیمری عرضه شد که حکایت از رشد ۴/ ۴ درصدی دارد. در برابر این میزان عرضه، تقاضایی به میزان ۸۳ هزار و ۹۳۲ تن شکل گرفت که در مقایسه با هفته ماقبل رشد ۱۵۱ درصدی را به‌دنبال داشت. این میزان افزایش در حجم تقاضا، می‌تواند نیروی لازم برای خروج از رکود این داده اثرگذار به شمار رود. اما مساله اصلی بحث حفظ و تداوم افزایش حجم تقاضا است که چندی است تجربه ثابت کرده نمی‌توان به افزایش‌های کوتاه‌مدت آن دل خوش کرد؛ زیرا دوام زیادی ندارد و با نوسانی اندک در بازارهای موازی واکنشی شدید در تقاضا بروز می‌کند.
افزایش حجم تقاضا و به‌دنبال آن رشد میزان معاملات طی هفته گذشته به خوبی نشان از استقبال معامله‌گران این بازار از این رویکرد مدیریتی دارد؛ چراکه توانسته با ابزارهای در دست، اقدام به کنترل صحیح بازار کند. آن هم در شرایطی که رکود تقاضا طی هفته پایانی دی ماه بازار را تحت فشار جدی قرار داده بود. به نوعی که سقوط حجم معاملات را به ارقامی که از سال ۹۶ تاکنون تجربه نشده بود، رقم زد. بنابراین میانگین هفتگی بهای نیمایی ارز طی هفته گذشته سکان بازار را به‌دست گرفت و توانست فعالان بازار را که پیش از این انگیزه چندانی برای خرید نداشتند را به میدان معاملات بورس کالا دعوت کند. البته نمی‌توان بحث تخصیص سهمیه‌های ماهانه بهین‌یاب برای برخی از گریدهای مواد اولیه که به‌صورت ماهانه شارژ می‌شوند را نادیده گرفت؛ چراکه عرف بازاری بر این است که این سیگنال در ابتدای هر ماه می‌تواند گره‌گشای افت محسوس تقاضا در پایان ماه ماقبل در نظر گرفته شود. بنابراین چنانچه این مطلب را در کنار نوسان‌های کاهشی بهای ارز در نظر بگیریم، می‌توان تا حدی رشد ۱۱۵ درصدی حجم معاملات را توجیه کرد.
نوسان‌های مثبت یک هفته‌ای درمان نیست اما نکته‌ای که نباید مغفول بماند، بحث افزایش داده‌های اثرگذار این بازار تنها برای یک هفته است که برای برخی از افراد امیدهای واهی تزریق رونق در بازار را به‌دنبال دارد. تجربه معاملاتی در این بازار اثبات کرده که تشنج‌زدایی از جو عمومی معاملات این بازار با مُسکن‌های کوتاه‌مدت رفع نخواهد شد؛ چراکه پس از گذشت زمانی کوتاه اثر تسکینی آن از بین خواهد رفت و مجددا سقوط به ورطه رکودی از جایی دیگر آشکار خواهد شد. به عبارت ساده‌تر در واقع چالش برون‌رفت بازار از شرایط رکود تقاضا، تنها با چند هفته کوتاه افزایش در حجم معاملات مرتفع نخواهد شد. زیرا مجددا این بازار پتانسیل اثرپذیری از سایر عوامل تاثیرگذار را دارد. آن هم در شرایطی که داده‌های مهم بازاری، بسیار نسبت به شرایط اقتصادی و سیاسی حساس شده‌اند و با کوچک‌ترین بحث یا رخدادی غیرمعمول، توان برهم زدن آرامش بازار را دارند. بنابراین برای رهایی از این تندبادهای بی‌ثبات‌کننده، تنها می‌توان به راهکارهای بلندمدتی دل بست که توان حفظ رشدهای کوتاه‌مدت را داشته باشد و به نقطه‌ای از تکامل برسد تا بتوان این افزایش‌های هفتگی را در این بازار تثبیت سازد.
نرخ‌های جهانی، روند آرام کاهشی در پیش گرفتند
در کنار بهای ارز، عامل دیگری که معاملات داخلی محصولات پتروشیمیایی را به‌طور مستقیم تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، جهت‌گیری بازارهای جهانی این محصولات است. به‌نظر می‌رسد برای مدتی است بازارهای جهانی آرامشی نسبی را در پیش گرفته‌اند. همین امر برای هفته گذشته سبب تاثیر نسبتا آرام و کاهشی بهای قیمت‌های جهانی محصولات پتروشیمیایی بر قیمت‌های پایه مواد اولیه در بورس کالا شد. بنابراین اثر کاهش میانگین هفتگی بهای دلار برحسته‌تر شد و توانست قیمت‌های پایه را به سمت نرخ‌های نزولی هدایت کند. این امر در شرایطی که قیمت‌های فعلی در نقطه جوش خود به سر می‌بردند، بسیار موثر ارزیابی می‌شود؛ چراکه توانست محرکی قدرتمند برای رشد حجم تقاضا در بورس کالا به شمار رود.
بازارهای جهانی نفت‌خام نیز آرامش نسبی را تجربه می‌کنند به‌طوری که تغییرات هفتگی بهای نفت‌خام برنت در محدوده ۶۳/ ۰ درصد قرار گرفته است. در روز گذشته و در لحظه تنظیم این گزارش شاهد بهای ۵۵ دلار و ۸۶ سنت برای هر بشکه نفت‌خام برنت بودیم. این درحالی است که در هفته گذشته نوسان زیادی به خود ندید و سعی کرد کانال ۵۵ دلاری را با کمی تغییر حفظ کند. بهای نفتا نیز به‌عنوان اصلی‌ترین و مهم‌ترین خوراک مایع شرکت‌های پتروشیمی در روز گذشته در قیمت ۴۹۹ دلار و ۹۹ سنت قرار داشت که حکایت از کاهش ۱۷/ ۰ درصدی در بهای هفتگی دارد. بنابراین نمی‌توان به زودی انتظار تغییر فاز جریان دادوستدهای بازار داخلی از مسیر رخدادهای بازار جهانی را داشت.
