دو اهرم اصلی معادله کشف نرخ پایه محصولات پتروشیمیایی بورسکالا، یعنی قیمت مبنای دلار و نرخ جهانی دو مسیر متفاوت از یکدیگر را در پیش گرفتهاند، اما در نهایت، سکاندار اصلی تعیین نرخ پایه در هفته جاری به قیمتهای جهانی کاهشی اختصاص یافته است؛ چرا که میانگین هفتگی بهای نیمایی دلار که قیمت مبنای دلار این معادله را تعیین میکند، تحرکات محدود افزایشی را طی هفته گذشته پشت سر گذاشته که سبب رشد 34/ 0درصدی بهای دلار مورد استفاده در معادله نرخ پایه در تاریخ 7 آذرماه شده است. به این ترتیب، قیمت مبنای دلار در مقایسه با نرخ اعلامی 30 آبانماه، 79 تومان صعودی شده، اما پتانسیل لازم برای تاثیر جدی بر قیمتهای پایه محصولات پتروشیمیایی را نداشته است؛ زیرا افت بهای جهانی این گروه محصولات قابلتوجه بوده؛ تا جایی که نهتنها اثر افزایشی میانگین هفتگی بهای نیمایی دلار را خنثی کرده، بلکه عمده گریدهای پلیمری و شیمیایی را با کاهش نرخ پایه همراه کرده است. بهرغم برجسته بودن کاهش نرخ پایه محصولات پتروشیمیایی، هنوز هم رد پای رشد نرخ پایه در بین این گروه از مواد اولیه به چشم میخورد. بررسیها نشان میدهد که دلیل اصلی سبزپوش شدن برخی از این گریدها، عدم تغییر یا کاهش اندک قیمتهای جهانی طی هفته اخیر بوده که مجال بروز انعکاس رشد محدود قیمت مبنای دلار را فراهم کرده است. علاوه بر این، در بین محصولات پلیمری و شیمیایی، سهگرید به صورت مجزا با رشد نرخ جهانی همراه شدهاند که البته در مقایسه با جریان کاهشی سایر گریدها چندان قدرتمند ارزیابی نمیشوند. به این ترتیب، مجموعه این عوامل زمینهساز بروز رشد محدود قیمت برای برخی از مواد اولیه پتروشیمیایی شدهاند.
جریان کاهشی محسوس نرخ پایه پلیمرها و شیمیاییها
در بین گروه پلیمرهای بورسکالا، پلیپروپیلن شیمیایی (MR230-ZR230) با 42/ 1درصد صعود، صدرنشین بیشترین افزایش قیمت پایه در هفته جاری بوده است. بهای این ماده پلیمری در بازارهای جهانی در مقایسه با هفته قبل با رشد 20دلاری به ازای هر تن همراه شده که با احتساب 95درصد فوب خلیجفارس به میزان 1789دلار به ازای هر تن در نظر گرفته شده است. پس از آن در رده دوم بیشترین قیمت پایه پلیمرها، استایرن بوتادین رابر روشن (1502) قرار دارد که با 21دلار افزایش در نرخ جهانی، به میزان 37/ 1درصد افزایش قیمت پایه در هفته جاری را تجربه کرده است. پلیاستایرن معمولی (1540) سومین و آخرین پلیمری به شمار میرود که در هفته گذشته با رشد 2دلاری قیمت جهانی، دادوستد شده است و در هفته جاری نیز با افزایش 43/ 0درصدی قیمت پایه عرضه خواهد شد. بنابراین با چشمپوشی از این سه گرید پلیمرها که در جریان معاملات بازارهای جهانی هفته گذشته با رشد محدود بها همراه شدهاند، سایر محصولات این گروه بدون تغییر یا با کاهش محسوس نرخ جهانی مورد دادوستد قرار گرفتهاند. از این رو اثر این جریان کاهشی در بازارهای جهانی سبب شده است که نهتنها از آهنگ رشد قیمت پایه پلیمرها کاسته شود، بلکه بخش عمده این گروه از محصولات با افت نرخ پایه همراه شوند.
در بین گروه شیمیاییهای بورسکالا نیز افت نرخ پایه این محصولات برای عرضه در هفته جاری محسوس بود، اما اوره گرانول با 45دلار رشد بهای جهانی طی هفته گذشته سبب افزایش 17/ 6درصدی قیمت پایه این محصول در بورسکالا شد؛ به طوری که قیمت جهانی این گرید از ماده اولیه شیمیایی با احتساب 95درصد فوب خلیجفارس به میزان 779 دلار به ازای هر تن لحاظ شد که در کنار رشد 34/ 0درصدی قیمت مبنای دلار بیشترین افزایش نرخ پایه در گروه شیمیاییهای بورسکالا را از آن خود کرد. با این حال جریان کاهشی نرخ جهانی محصولات شیمیایی به گونهای برجسته بود که کریستال ملامین با 257دلار، ایزوبوتانول با 114دلار و نرمال بوتانول با 103دلار کاهش به ازای هر تن، طی معاملات هفته گذشته در بازارهای جهانی دادوستد شدند. از این رو میتوان کاهش بهای جهانی این محصولات را نیز قدرتمند ارزیابی کرد.
شوک کاهشی بهای نفت در بازارهای جهانی
معاملات آتی نفت برنت در روز جمعه بیش از 10درصد کاهش یافت و به زیر 74 دلار در هر بشکه رسید که پایینترین رقم در نزدیک به 9هفته اخیر به شمار میرود. این روزها که سویه جدید پاندمی کرونا نگرانیهای زیادی را به همراه داشته، چشمانداز ضعیفی برای تقاضا ترسیم کرده؛ چرا که احتمال بازگشت محدودیتها برای سفر و قرنطینه افزایش یافته است. بریتانیا در مورد نوع جدید کووید-19 که در آفریقای جنوبی جهش یافته است و میتواند تاثیر واکسنها را کاهش دهد، هشدار داد و به دنبال این امر، محدودیتهای سفر به آفریقای جنوبی و پنج کشور همسایه را اعمال کرده است. علاوه بر این، بازارهای نفت تحت فشار افزایش عرضه پس از اعلام انتشار هماهنگ ذخایر نفت در میان مصرفکنندگان قرار دارند که سبب مازاد در بازارهای جهانی، بهویژه در سهماهه نخست سال 2022 شده است. هیات مشورتی اوپک انتظار دارد در ماه دسامبر 400هزار بشکه در روز در بازارهای نفت مازاد وجود داشته باشد و پیشبینی کرده که در صورت ادامه عرضه کشورهای مصرفکننده، این مازاد به 3/ 2میلیون بشکه در روز در ماه ژانویه و 7/ 3میلیون بشکه در روز در فوریه افزایش یابد. به این ترتیب، در آخرین روز معاملاتی هفته گذشته یعنی 26 نوامبر، هر بشکه نفت خام برنت با بهای 72 دلار و 89 سنت مورد دادوستد قرار گرفت که از افت روزانه نزدیک به 10دلاری حکایت دارد. همچنین برآیند تکانههای قیمتی نفت خام برنت در هفته گذشته به میزان 26/ 10درصد کاهشی بوده است. نفتا نیز به عنوان یکی از مشتقات نفتی که مهمترین و اصلیترین خوراک مایع شرکتهای پتروشیمی است، همسو با تنزل قابلتوجه بهای نفت، در معاملات پایان هفته گذشته افت نرخی بالغ بر 10دلار را به ازای هر تن تجربه کرد. این در حالی است که معاملات آتی نفتا پس از رسیدن به بالاترین رقم طی هفتسال گذشته 83/ 773 دلار به ازای هر تن در تاریخ یک نوامبر، به 731 دلار و 71 سنت در هر تن رسید؛ زیرا معاملهگران در حال پذیرفتن عرضه هماهنگ ذخایر نفت از سوی ایالات متحده و سایر کشورهای بزرگ مصرفکننده نفت بودند. بایدن اعلام کرد که ایالات متحده از ذخایر استراتژیک نفت برای آزادسازی 50میلیون بشکه نفت استفاده خواهد کرد. با این حال، چشمانداز مثبت تقاضا در آستانه فصل زمستان و عرضه محدود جهانی همچنان از بازار نفتا حمایت میکند.