رقابت صادرکنندگان در 69 گروه کالایی برای کسب عنوان نمونه

وی با بیان اینکه در این 69 گروه حداقل ارزش صادرات یک میلیون دلار و حداکثر ارزش صادرات 200 میلیون دلار بوده است، خاطرنشان کرد: کف ارزش صادراتی احتساب شده یک میلیون دلار است که به صادرات در گروه‌های «فعالیت‌های مشاوره و طراحی مهندسی» و همچنین محصولات «دانش‌بنیان و با فناوری بالا» مربوط می‌شود.

خسروتاج در باره بالاترین ملاک ارزیابی صادرکنندگان نیز به گروه کالایی محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی اشاره کرد و اظهار داشت: در این گروه مواد میانی هیدروکربنی و شیمیایی مانند متانول، بنزن، پارافین، آمونیاک و … با حداقل 200 میلیون دلار صادرات و محصولات تبدیلی پتروشیمی مانند کود شیمیایی، فرآورده‌های نفتی غیر از نفت کوره و مواد پلیمری با حداقل 100 میلیون دلار صادرات مورد بررسی قرار گرفت.

افزایش 10 درصدی ثبت نام‌کنندگان در فرایند انتخاب صادرکننده نمونه امسال

رئیس سازمان توسعه تجارت با بیان اینکه تعداد کل ثبت نام‌کنندگان در سامانه نمونش 478 بنگاه بود، افزود: این تعداد نسبت به سال گذشته 10.6 درصد افزایش یافته که از این میزان 461 بنگاه در بخش کالا و 17 بنگاه در بخش خدمات ثبت نام کرده‌اند.

وی در باره پرونده‌های پذیرش شده در دبیرخانه انتخاب صادرکنندگان نمونه نیز گفت: کل پرونده‌های پذیرش شده 161 مورد اعلام شده که 150 پرونده در بخش کالا و 11 پرونده در بخش خدمات بوده است.

خسروتاج در ادامه گروه‌های کالایی و خدماتی ثبت نام و پذیرش شده به وسیله دبیرخانه انتخاب صادرکنندگان نمونه را در بخش‌های کشاورزی، صنایع غذایی، مصالح ساختمانی، دارو و تجهیزات پزشکی، صنایع شیمیایی، محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی، صنایع دستی و فرش دستباف، نساجی و پوشاک، چرم و صنایع وابسته، فلزات و صنایع وابسته، خودرو و قطعات یدکی، لوازم خانگی و اداری، برق و الکترونیک، تجهیزات و ماشین‌آلات صنعتی، بازرگانی عمومی، فناوری بالا و دانش بنیان، خدمات و سایر بخش‌ها، طبقه‌بندی کرد.

وی گروه‌های کالایی گل، نهال و گیاهان زینتی، محصولات دامی غیرخوراکی، سایر محصولات کشاورزی، سنگ ساختمانی بریده شده، کاشی و سرامیک، چینی بهداشتی، محصولات سلولزی، موکت، شمش و آلیاژ آلومینیوم، کشتی، قایق و سایر شناورها، هواپیما و تجهیزات هوانوردی، دوچرخه وموتور سیکلت و قطعات آن، مبلمان و دکوراسیون اداری و منزل، لوستر، چراغ و لوزام روشنایی، انواع سوئیچ و تجهیزات مخابراتی و الکترونیکی، حمل و نقل بین‌المللی، فناوری اطلاعات (آی.تی) و نرم افزار، محصولات فرهنگی و هنری و صدور خدمات نیروی انسانی را در میان 69 گروه کالایی موجود در سال 95، فاقد متقاضی دانست.

رئیس سازمان توسعه تجارت با اشاره به اینکه استان‌های ایلام، چهارمحال بختیاری، اردبیل، سیستان و بلوچستان و کهگیلویه و بویراحمد در فرایند امسال مشارکت‌ نداشته‌اند، خاطرنشان کرد: استان‌ تهران با ثبت نام 53 بنگاه در رتبه اول مشارکت استان‌ها و پس از آن استان‌های خراسان رضوی با 14 و اصفهان و فارس با 12 بنگاه در رتبه‌های بعدی قرار دارند.

خسروتاج گفت: از میان 161 شرکت‌کننده متقاضیان مشارکت در گروه‌های رنگ، رزین و چسب، تبدیلی پتروشیمی، فرآورده‌های پایه نفتی، کاتد مس، شمش فولاد حد نصاب لازم برای انتخاب را کسب نکردند.

وی در ادامه افزود: ارزیابی صادرکنندگان بر اساس 3 شاخص انجام می شود که به شاخص های عمومی، شاخص های اختصاصی و ارزش افزوده بوده است.

قائم ‌مقام وزیر صنعت در ادامه به شاخص‌های عمومی انتخاب صادرکنندکان نیز اشاره‌ای کرد و افزود: در ارزیابی بنگاه‌های صادراتی بر اساس شاخص‌های عمومی، مجموع امتیازاتی که یک بنگاه می‌تواند به دست آورد 1000 امتیاز است که در 4 دسته طبقه‌بندی می‌شود.

وی اظهار داشت: در دسته اول که درآمد ارزش حاصل از صادرات است، 450 امتیاز لحاظ شده که 360 امتیاز مربوط به ارزش صادرات در سال 94 و 90 امتیاز مربوط به درصد افزایش صادرات در سال‌های 92، 93 و 94 بوده است.

خسروتاج حفظ و توسعه بازارهای هدف و فعالیت‌های بازاریابی را شاخصه دوم در ارزیابی صادرکنندگان دانست و خاطرنشان کرد: مجموع امتیاز در این دسته 240 است که « گستردگی و ماندگاری در بازار در سه سال گذشته» 60 امتیاز دارد، «صادرات محصولات تولید شده به صورت سرمایه‌گذاری مشترک طرف خارجی در ایران و یا سرمایه‌گذرای خارجی در ایران که منجر به صادرات شود»، دارای 100 امتیاز است و «ارائه لیسانس شرکت ایرانی به شرکت‌های خارجی برای تولید و صادرات در کشور ثانویه یا صدور محصولات تحت لیسانس با برندهای مشهور و معتبر خارجی» واجد 40 امتیاز و همچنین «ایجاد دفتر فروش یا نمایندگی فعال در کشور هدف» نیز از 40 امتیاز برخوردار است.

وی افزود: بنگاه های صادراتی در شاخص صادرات محصولات تولید شده به صورت سرمایه‌گذاری مشترک طرف خارجی در ایران و یا سرمایه‌گذرای خارجی در ایران که منجر به صادرات شود ضعیف هستند.

رئیس سازمان توسعه تجارت از مهارت فنی و تخصصی بنگاه‌های صادراتی به عنوان شاخصه سوم نام برد و یادآور شد: این شاخص دارای 260 امتیاز است که به ترتیب «ثبت سیستمی برند بنگاه در کشور هدف» با 60 امتیاز، «بسته‌بندی محصولات صادراتی» و «ثبت محصول در کشور هدف» هر یک 40 امتیاز، «دارا بودن گواهینامه استاندارد بین‌المللی کیفی کالا» 30 امتیاز، «فعالیت و تبلیغات در سایت‌های معتبر بین‌المللی با رویکرد صادرات»، «دارا بودن وب سایت حداقل دو زبانه» و «حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی» هر کدام 20 امتیاز و همچنین «ثبت برند در داخل کشور»، «دارا بودن گواهینامه استاندارد بین‌المللی مدیریتی» و «خصوصی بودن مالکیت بنگاه صادراتی» هر یک با 10 امتیاز مورد ارزیابی قرار گرفته است.

شاخص چهارم مورد اشاره خسروتاج عضویت بنگاه‌ها در تشکل‌های تخصصی صادراتی بود که به گفته او این معیار از 50 امتیاز برخوردار است.

به گفته خسروتاج برخی گروه‌های کالایی نظیر گروه‌های کشاورزی، صنایع دستی، بازرگانی عمومی، فناوری بالا و آرایشی و بهداشتی علاوه بر شاخص‌های عمومی با شاخص‌های اختصاصی نیز ارزیابی شده‌اند.

فقط 5 درصد صادرکنندگان با جذب سرمایه گذاری خارجی و تحت لیسانس فعالیت کرده اند

قائم‌مقام وزیر صنعت با تاکید بر اینکه نگاه آماری به شاخص‌ها و معیارهای انتخاب صادرکنندگان نمونه امسال بیانگر نکات جالب و قابل توجهی است، گفت: حدود 75 درصد متقاضیان امتیاز مربوط به دارا بودن استانداردهای مدیریتی بین‌المللی را کسب کرده‌اند، در حالی که فقط 41 درصد متقاضیان امتیاز مربوط به استانداردهای کیفی بین‌المللی را بدست آورده‌اند؛ به عبارتی 60 درصد از صادرکنندگان این استانداردها را نداشته اند.

وی افزود: تقریبا 98 درصد متقاضیان امتیاز دارا بودن وب سایت دو زبانه و 29 درصد امتیاز تبلیغات در سایت‌های بین‌المللی را احراز کرده‌اند و فقط 27 درصد متقاضیان امتیاز دارا بودن دفتر فروش و نمایندگی در کشور هدف را داشته‌اند.

رئیس سازمان توسعه تجارت یادآور شد: در بررسی پرونده‌های متقاضیان امسال کمتر از 5 درصد بنگاه ها امتیاز مربوط به جذب سرمایه‌گذاری خارجی و فعالیت تحت لیسانس را بدست آورده‌اند و 73 درصد دارای عضویت در اتحادیه‌ها و تشکل‌های تخصصی ملی و استانی بوده‌اند.

وی ادامه داد: 81 درصد متقاضیان امتیاز مربوط به ماندگاری در بازارهای هدف را بدست آورده و فقط 5 درصد از دستیابی به امتیاز روند رشد صادرات باز مانده‌اند و در حالی که حدود 71 درصد متقاضیان برند بنگاه خود را در داخل کشور ثبت کرده فقط 19 درصد برند خود را در بازارهای هدف به ثبت رسانده‌اند و 81 درصد متقاضیان از این موضوع غافل بوده اند.

وی با تاکید بر اینکه بنگاه های صادراتی کشور باید در نمایشگاه های تخصصی بین المللی حضور داشته باشند، گفت: این موضوع می تواند فضای رقابت را افزایش بدهد با این وجود فقط 41 متقاضیان امسال در نمایشگاه‌های بین‎المللی حضور فعال داشته‌اند.

رئیس سازمان توسعه تجارت در ادامه افزود: امسال حدود 104 شرکت دانش‌بنیان صادراتی کشور در رشته‌های شیمایی، نساجی، دارویی، هوا و فضا، ماشین‌آلات، تجهیزات صنعتی، تجهیزات پزشکی، مخابرات، الکترونیک و سایر رشته‌ها، محصولات صادراتی را در سبد صادرات غیرنفتی کشور گنجانده‌اند که از جمله آنها سکوهای شناور، وسایل داندنپزشکی، دستگاه‌های کمک ناوبری رادیویی، دستگاه‌های ارسال یا دریافت صدا، توربین‌ها و چرخ‌های هیدرولیک، جرثقیل، دستگاه‌های فتوگرامتری، مانیتور، محرک ماهیچه قلب، هلیم مایع، خازن S.D.M، دندان‌های مصنوعی و… است.

خسروتاج اضافه کرد: محصولات جدید صادراتی دانش‌بنیان کشور که در ارقام نه چندان بزرگ برای نخستین بار وارد سبد صادراتی کشور شده است، شامل استریپ آنتوژل، برخی داروها و محصولات درمانی نظیر پماد سوختگی، شربت سفید، کپسول‌های خاص و …، میکروسکوپ تونلی، فرش ماشینی ضدمیکروبی، دستگاه خشک‌کن انجمادی و برخی محصولات فن‌آوری نانو و… بوده است.

به گفته وی 22 قلم کالا شامل کمپرسورهای معدنی، وازلین گرید دارویی، فرمولیبدن، موم با گرید دارویی، انواع جعبه دنده صنعتی خودرو، کلاچ، قفل گاردان، اجزا و قطعات تورین‌های گازی غیر از اجزا و قطعات توربوجت‌ها و توربوپراپلرها، دستگاه الکتروکوتر، دستگاه مانیتور علایم حیاتی، آنتن تلسکوپی، اجزا و قطعات توربین های بخار و… نیز برای نخستین بار از کشور صادر شده است.

افزایش 6 درصدی ارزش صادرات در نیمه نخست سال

خسروتاج همچنین افزود: بر اساس آمار گمرک طی شش ماه نخست امسال با احتساب میعانات گازی 59 میلیون و 132 هزارتن کالای غیرنفتی به ارزش 21 میلیارد و 706 میلیون دلار صادر شده است.

وی خاطرنشان کرد: این میزان نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل از لحاظ وزنی 25.5 درصد و از نظر ارزشی 6 درصد افزایش داشته است، ضمن اینکه تراز تجاری کشور نیز در نیمه نخست امسال 1.4 میلیارد دلار مثبت بوده است.

خسروتاج با بیان اینکه میعانات گازی و محصولات پتروشیمی در صدر صادرات غیرنفتی قرار دارند، گفت: صادرات میعانات گازی در شش ماهه نخست امسال در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته از لحاظ وزنی 3 درصد و از لحاظ ارزشی 13 درصد کاهش داشته است درحالی که صادرات محصولات پتروشیمی در همین مدت زمان از نظر وزنی 53 درصد و از نظر ارزشی 22 درصد افزایش را تجربه کرده است.

وی در عین حال اضافه کرد: اگر صاردات محصولات پتروشیمی با همین روند ادامه یابد می توانیم تا پایان سال به اهداف تعیین شده دست یابیم.

رئیس سازمان توسعه تجارت با اشاره به اینکه به استثنای دو بخش ذکر شده سایر کالاهای صادراتی حدود 9.5 میلیارد دلار از ارزش کل صادرات را به خود اختصاص داده است، خاطرنشان کرد: این میزان حدود 44 درصد سهم ارزشی کل صادرات و معادل 31.5 میلیون تن یعنی 53 درصد از سهم وزنی صادرات کشور است.

خسروتاج خاطرنشان کرد: بخش صنعت 7.3 میلیارد دلار حدود 33 درصد از ارزش کل صادرات را به خود اختصاص داده، بخش کشاورزی با ارزش 1.5 میلیارد دلار و سهم 7 درصدی از کل صادرات، بخش معدن با 576 میلیون دلار و سهم 2.7 درصدی از کل صادرات در رتبه‌های بعدی قرار دارند.

وی اضافه کرد: در بخش فرش و صنایع دستی بعد از برجام صادرات ما به آمریکا آغاز شد که به رقم صادرات 147 میلیون دلار در این بخش دست یافتیم.

خسروتاج افزود: در شش ماه نخست امسال بیست قلم عمده صادراتی از لحاظ ارزش 58 درصد و از لحاظ وزنی 60 درصد از کل صادرات را به خود اختصاص داده‌اند.

وی با اشاره به کشور چین به عنوان نخستین کشور هدف صادراتی با ارزش حدود 4 میلیارد دلار و سهم 18 درصدی از کل صادرات، ادامه داد: امارات متحده عربی با رقم 3.4 میلیارد دلار و سهم 16 درصدی در رتبه دوم و عراق با رقم 3 میلیارد دلار و سهم 14 درصدی در رتبه سوم قرار دارند و پس از آن ترکیه با 2.3 میلیارد دلار و جمهوری کره با 1.7 میلیارد دلار رتبه چهارم و پنجم را به خود اختصاص داده اند.

خسروتاج با بیان اینکه در شش ماه نخست امسال 3 هزار و 67 قلم کالاهای غیرنفتی ایران به 138 کشور جهان صادر شده است، گفت: از این میان صادرات به 80 کشور نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد داشته که این کشورها حدود 50 درصد از سهم کل صادرات را به خود اختصاص داده‌اند.

قائم مقام وزیر صنعت از کشورهای عمان، تایوان، جمهوری کره، سوریه، ازبکستان، ایالات متحده آمریکا، برزیل، مکزیک، مراکش، پاکستان، تایلند، اسپانیا، بلغارستان، فرانسه، کانادا و رومانی به عنوان مقاصد صادراتی نام برد که صادرات به آنها در شش ماهه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد چشمگیری داشته است.

وی با اشاره به اینکه صادرات به کشور تایوان به ارزش 239 میلیون دلار بوده و 288 درصد رشد داشته، گفت: از جمله کالاهای صادر شده به این کشور روغن‌های سبک و فرآورده‌ها به ارزش 99 میلیون دلار با رشد 100 درصدی، محصولات از آهن و فولاد 77 میلیون دلار با رشد 100 درصد و همچنین آلومینیوم هستند.

خسروتاج با اشاره به اینکه صادرات ایران به جمهوری کره رشد 156 درصدی را تجربه کرد، گفت: هم اکنون کره به رتبه پنجم کشورهای واردکننده از ایران تبدیل شده است.

وی همچنین کشور عمان به ارزش 361 میلیون دلار و 85 درصد رشد را از دیگر کشورهای با رشد مثبت صادرات نام برد و ادامه داد: کالاهای ارسال شده به این کشور شامل دام زنده از نوع گوسفند، محصولات از آهن و قیر نفت بوده است.

خسروتاج همچنین کالاهای صادرشده به کشور پاکستان طی نیمه نخست سال را قیر، نفت، کفپوش و پسته برشمرد.

وی فرش دستباف، زعفران، پسته را نیز از جمله کالاهای صادر شده به آمریکا نام برد.

به گفته رئیس سازمان توسعه تجارت مراکش نیز از جمله کشورهایی بوده که صادرات ایران به آن در مدت مذکور رشد چشمگیری داشته است و کالاهای صادرات شده به آن شمش از آهن و فولاد هستند.

افزایش واردات از کشورهای اروپایی

خسروتاج با بیان اینکه واردات از آلمان به ارزش یک میلیارد و 92 میلیون دلار بوده و 23 درصد رشد داشته، گفت: واردات از برزیل به ارزش 533 میلیون دلار، 152 درصد رشد و همچنین از ایتالیا به ارزش 512 میلیون دلار ،13 درصد رشد را تجربه کرده است.

رئیس سازمان توسعه تجارت همچنین به واردات از فرانسه به ارزش 480 میلیون دلار با 43 درصد رشد، هلند 412 میلیون دلار با 21 درصد رشد، انگلستان به ارزش 208 میلیون دلار با 9 درصد رشد، پاکستان به ارزش 190 میلیون دلار با 68 درصد رشد و ژاپن به ارزش 174 میلیون دلار با 31 درصد رشد اشاره کرد.

خسروتاج در ادامه با بیان اینکه تراز تجاری کشور در نتیجه کم شدن واردات رسمی و افزایش صادرات رسمی مثبت شده است، گفت: سال‌های سال سیاست جایگزنی واردات محور مسلط نظام تجاری کشور بود، بر همین اساس باید سعی می‌کردیم به جای واردات خودمان به سمت تولید برویم به همین دلیل اگر امروز می‌بینیم که بخشی از واردات کشورمان کاهش یافته و تراز تجاری مثبت شده، یکی از مهمترین دلایل آن افزایش ظرفیت‌های تولید بر مبنای سیاست جایگزینی واردات بوده است.

وی ادامه داد: نظام تعرفه‌ای کشور که با هدف حمایت از صنایع داخلی بود و همچنین استفاده از استانداردهای فنی نیز از دیگر دلایل ساختاری تغییرات تراز تجاری کشور و کاهش واردات بوده است.

خسروتاج مدیریت واردات، کاهش واردات کالاهای اساسی با توجه به برنامه‌های حمایتی از تولید داخل، اجازه ورود برخی کالاها با ارز آزاد به جای نرخ مبادله‌ای و گران کردن واردات با هدایت اقلام وارداتی به سمت استفاده از نرخ آزاد را از تدابیر اتخاذ شده دانست که منجر به مثبت شدن تراز تجاری کشور شد.

وی اضافه کرد: کاهش قیمت کالاهای اساسی در جهان که همبستگی بالایی با قیمت نفت دارند، کاهش واردات کالاهای اساسی عمده و حجیم مانند گندم، کاهش واردات کالاهای مصرفی بادوام مانند برخی لوازم خانگی و کاهش واردات برخی مواد خام و واسطه‌ای از نیز از دیگر عوامل موثر بوده است.

قائم مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت گفت: اگر رایزنان اقتصادی را فقط به کارمندان رسمی محدود کنیم قطعا دست ما در توسعه تجارت بسته خواهد بود.

مجتبی خسروتاج  با بیان اینکه دولت تعداد کافی کارمند تخصصی و رایزن اقتصادی ندارد افزود: باید مقررات به گونه ای اصلاح شود تا سازمان توسعه تجارت بتواند از ظرفیت بخش خصوصی، اتحادیه ها و اتاق های بازرگانی برای انتخاب رایزنان اقتصادی استفاده کند رویه ای که در بسیاری از کشورها انجام می شود.

قائم مقام وزیر صنعت گفت: در این باره هفته گذشته با هیئت رئیسه اتاق بازرگانی جلسه داشتیم و بنا داریم در نشست مشترک با وزارت مور خارجه، رویه انتخاب رایزنان اقتصادی را اصلاح کنیم.

وی اضافه کرد: رایزنان اقتصادی بهترین ابزاری هستند که می توانند به کمک بنگاه های کوچک و متوسط بیایند زیرا تعداد بنگاه های کوچک و متوسط ما بسیار بیشتر از بنگاه های بزرگ است از این رو یکی از برنامه های اصلی ما باید حمایت از این بنگاه ها باشد.

خسروتاج همچنین گفت: یکی از محورهای مذاکرات ما با کشورهای اروپایی مانند آلمان و اتریش که ده ها هزار شرکت بین المللی دارند، بین المللی کردن بنگاه ها بود از این رو باید با حمایت از بنگاه های کوچک و متوسط به این بنگاه ها آموزش دهیم که چگونه در بازارهای بین المللی ورود کنند.

وی با بیان اینکه قیمت تمام شده بالای کالا رقابت صادرکنندگان ایرانی را برای حضور در بازارهای جهانی سخت کرده است افزود: درخواست صادرکنندگان این است که با اصلاح نرخ ارز و کاهش هزینه های تامین منابع مالی، کالای تولید داخل رقابتی شود.

وی اضافه کرد: ساختار بنگاه های ما برای حضور در بازارهای جهانی ضعیف است که در این باره باید بنگاه های ما بصورت کنسرسیومی یا تشکیل شرکت های بزرگ صادراتی، توان خود را برای حضور در بازارهای جهانی تقویت کنند.

خسروتاج با بیان اینکه کوچک بودن مقیاس تولید در واحدهای صنعتی، افزایش قیمت تمام شده را در پی دارد گفت: باید با تغییر در زیرساخت های تولید کشور، کالاها را در مقیاس اقتصادی تولید کنیم تا هزینه های تولید کاهش یابد.

وی افزود: یکی از علت هایی که موجب شد نتوانیم از فرصت حضور در بازار روسیه به ویژه بازار مواد غذایی استفاده کنیم تولید در حجم کم و سنتی بود ضمن اینکه زیرساخت های حمل و نقل هم بی تاثیر نبود.

رئیس سازمان توسعه تجارت با بیان اینکه هنوز مشکلات بانکی در سر راه توسعه مبادلات اقتصادی ما با دنیا وجود دارد ادامه داد: هنوز بانک های بزرگ دنیا تعامل با ما را آغاز نکرده اند از این رو روش دریافت پول برخی از صادرکنندگان ما همچنان روش صرافی است که با ریسک همراه است.

خسروتاج با اشاره به اینکه باید در ظرفیت های جدید صادراتی گشایش ایجاد کنیم گفت: جوانان ما باید بدانند که صادرات ما در 5 یا 6 گروه خاص خلاصه نشده است بلکه اگر می خواهیم تکیه به منابع نفتی را کاهش دهیم باید در محصول، بازار و انواع کالا و خدمات نوآوری داشته باشیم.

وی با بیان این که نظام تعرفه در کارگروه کمیسیون ماده یک متشکل از دستگاه های مختلف تعیین می شود افزود: با نظام تعرفه ای بخشی از حمایت از تولید محقق می شود اما در شرایط کنونی، راهکار تعرفه ای برای تولید ما مناسب نیست از این رو برای مقابله با قاچاق فقط نباید بر کاهش تعرفه ها تمرکز کرد بلکه باید از سایر روش ها مانند طرح ریجستری برای جلوگیری از قاچاق گوشی های همراه استفاده کنیم.